Nova: Camilo Díaz Baliño: a xenialidade truncada, unha exposición na Biblioteca de Galicia para lembrar o artista

Santiago de Compostela, 30 de xaneiro de 2018.- A Biblioteca de Galicia celebra o Día da Ilustración cunha exposición dedicada ao artista Camilo Díaz Baliño, protagonista desta data que promove a Consellería de Cultura e Educación a través do Calendario do libro e da lectura. Camilo Díaz Baliño, a xenialidade truncada é o título da mostra, que foi inaugurada esta tarde na Cidade da Cultura polo secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García; por Camilo Díaz Arias de Castro, neto de Díaz Baliño; e por Alberto Guitián, membro da directiva da Asociación Galega de Profesionais da Ilustración (AGPI).

Conformada por un total de 54 pezas, todas elas custodiadas na Biblioteca de Galicia, e comisariada por Daniel Buján e Elena Díaz, a exposición fai un percorrido pola traxectoria profesional e vital de Díaz Baliño, na que destacan as súas facetas de escenógrafo, de pintor e de ilustrador de publicacións periódicas e de libros, proxectos, moitos deles, impulsados ao abeiro das Irmandades da Fala, organización na que ingresa en 1918.

Defensa e reivindicación da cultura e da lingua galegas

“Da man das Irmandades da Fala, e arredor da defensa e reivindicación da lingua galega, artéllase todo un movemento político e cultural que inclúe a literatura, as artes escénicas, a investigación académica... e, por suposto, as artes plásticas, ben como expresión clarísima dunha estética especificamente galega, aínda que aberta e en diálogo coa do resto de Europa, ben como apoio imprescindible ao desenvolvemento e difusión doutras disciplinas, como a narrativa ou o teatro. Deste movemento participan activamente relevantes artistas, como o propio Castelao ou Camilo Díaz Baliño, a quen lle dedicamos o Día da Ilustración este ano", destacouo o secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García.

“Boa mostra de todo isto é a exposición con que a Consellería de Cultura e Educación lle rende homenaxe na Biblioteca de Galicia a Camilo Díaz. Nela podemos ver, entre outras interesantes pezas, as capas que el deseñou para a colección de novela da editorial Lar, que tivo un papel relevante na extensión da lingua galega a xéneros literarios diferentes da poesía, en que parecía que quedara encapsulada dende o século XIX. Camilo Díaz móstrase tamén como colaborador necesario na extensión do galego a novos ámbitos e espazos co seu labor como escenógrafo para a Coral de Ruada ou para O Mariscal de Cabanillas e de Vilar Ponte, que tamén se documenta nesta mostra. Por iso podemos dicir, evocando agora o título da exposición, que a xenialidade truncada de Díaz Baliño é a expresión dolorosamente concreta do progreso truncado da lingua e da cultura galegas por mor da guerra”, concluíu.

Pioneiro do deseño

Nado en Ferrol no ano 1889, Camilo Díaz Baliño foi pintor, ilustrador, escenógrafo e pioneiro galego do deseño. Estuda na Escola de Artes e Oficios da Coruña. Logo de traballar en Madrid e noutros puntos de España como escenógrafo, traballa co empresario Isaac Fraga, o que o anima a trasladarse a Santiago de Compostela no ano 1920. Salvo períodos concretos como o da súa viaxe a América coa Coral de Ruada, ou a súa estancia en Madrid en 1922, a capital galega converterase no novo fogar de Camilo Díaz Baliño, e alí será onde o sorprenderá o levantamento militar que tan tráxicas consecuencia terá para a súa vida.

Alí exercerá como director artístico do Concello de Santiago, dende 1924 ata a data do seu fusilamento. Froito deste labor, realiza varios carteis, especialmente para as festas compostelás, e promove tamén iniciativas artísticas de carácter procesional, como as carrozas que deseña, en fermosos debuxos que aínda se conservan, arredor da gran cabalgata histórico-descritiva de Galicia.

O principal escenógrafo galego da época

A partir dos anos vinte, Díaz Baliño pode considerarse xa o principal escenógrafo do país. Un dos seus labores máis representativos neste ámbito é o que realiza para a Coral polifónica de Ruada, da que é, ademais, director artístico. Ademais das escenografías que realiza para esta coral, Díaz Baliño traballa en numerosos proxectos. Entre outras moitas, ambienta e decora obras de Linares Rivas, como Mal año de lobos; de Cotarelo Valledor, como Lubicán e Trebón; de Ramón Fernández Mato e doutros autores, como Julio J. Casal, de quen fai El monte de las ánimas. Realiza tamén a escenografía da obra O Mariscal, de Cabanillas e de Antón Vilar Ponte, e mesmo colabora con Castelao na obra, tamén de Cabanillas, A man de santiña.

Con Díaz Baliño iníciase unha saga de artistas que aínda está activa. Os seus irmáns Indalecio e Ramiro, escultores, e Lolita, pintora, pero, sobre todo, o seu fillo Isaac Díaz Pardo forman xa, cos seus descendentes, un capítulo esencial da arte galega.

Día da Ilustración

A exposición Camilo Díaz Baliño: a xenialidade truncada enmárcase no programa de actividades impulsado pola Secretaría Xeral de Cultura para conmemorar o Día da Ilustración, o 30 de xaneiro, en colaboración coa Asociación Galega de Profesionais da Ilustración. Ademais da iniciativas organizadas polas bibliotecas de xestión autonómica, destaca este ano a posta en marcha da web do Día da Ilustración, http://www.diadailustracion.gal/, onde están accesibles os principais recursos vinculados coa data. O cartel do Día da Ilustración deste ano, realizado por Minia Regos, e o vídeo dedicado a Camilo Díaz Baliño son algúns dos materias que están accesibles na web.